Een goede verlichting maakt het verschil in elke ruimte. Inbouwspots zijn een uitstekende keuze vanwege hun strakke, moderne uitstraling en de mogelijkheid om gericht licht te geven. Deze stapsgewijze handleiding loodst u door het volledige installatieproces, van planning tot afwerking.

1) Controleer of inbouwspots geschikt zijn voor uw plafond

2) Kies de juiste inbouwspot

3) Bepaal de verdeling van de spots

4) Zaag de gaten op de juiste maat

5) Sluit de bekabeling aan

6) Monteer de inbouwspots

7) Test en werk de installatie af

Hieronder gaan we hier dieper op in.

1) Controleer of inbouwspots geschikt zijn voor uw plafond

Vooraleer u inbouwspots koopt, is het belangrijk om voorzorgen te nemen en uw plafond hierop te voorzien. Neem daarom een aantal regels in acht.

Controleer het plafondmateriaal

Niet elk plafond is geschikt voor inbouwspots. Controleer eerst of uw plafond gemaakt is van gipsplaten, hout of beton. De installatie in plafonds van gipsplaten of hout zijn eenvoudig voor de installatie van inbouwspots. Het volstaat om met een cilindervormige boorkop te werken. Bij betonnen plafonds kunt u eveneens werken met een cilindervormige boorkop maar let er wel op dat u niet doorheen het plafond boort zodat u aan de bovenkant geen gat creëert. Check onze blog voor de installatie van inbouwspots in een betonnen plafond.

Zorg voor voldoende inbouwruimte

Meet hoeveel ruimte er beschikbaar is boven uw plafond. De minimale inbouwruimte varieert per spot, maar reken op minstens 5-10 cm hoogte voor standaard led-inbouwspots. Bij onvoldoende ruimte kunt u kiezen voor speciale platte inbouwspots met een lagere inbouwdiepte. Lees onze blog over hoe u de inbouwdiepte bepaalt. 

Houd rekening met ventilatie en brandveiligheid

Inbouwspots, vooral halogeen spots, kunnen behoorlijk warm worden. Tegenwoordig zijn deze niet meer te verkrijgen en is alles vervangen door LED. LED spots worden veel minder warm maar zijn wel heel gevoelig voor warmte. Zorg daarom voor voldoende ventilatie rond de spots om oververhitting te voorkomen. Controleer of er isolatiemateriaal in het plafond aanwezig is, aangezien direct contact met spots brandgevaar kan opleveren. Zorg ervoor dat de spots hiermee dus niet rechtstreeks in contact komen en houd minimaal 1 à 2 cm afstand.

Controleer de stroomvoorziening

Ga na of er al stroomvoorziening aanwezig is in het plafond waar u de spots wilt installeren. Zo niet moet u nieuwe bekabeling aanleggen vanaf de dichtstbijzijnde stroomvoorziening.

Speciale situaties: buiten en de badkamer

Voor inbouwspots in de badkamer of buitenshuis gelden speciale eisen qua waterdichtheid. Kies altijd voor spots met de juiste IP-waarde. Check hier welke IP waarde het beste is voor de installatie in de badkamer. Voor buiten is de waarde afhankelijk of de spots beschut zijn of niet. Zo zal bijvoorbeeld onder de oversteek een IP44 graad voldoende zijn maar indien de spots zijn blootgesteld aan barre weersomstandigheden is IP65 of meer vereist. Zorg ook voor een waterdichte verbinding wanneer u de spots doorschakelt.

Lees verder onder de afbeeldingen

2) Kies de juiste inbouwspot

Bepaal de juiste diameter en inbouwdiepte

Inbouwspots zijn verkrijgbaar in verschillende formaten. De meest voorkomende zaagmaten zijn 70mm en 80mm. Kies een maat die past bij de grootte van uw ruimte en het gewenste lichteffect. U kunt gerust een inbouwspot kiezen waarvan de zaagmaat tot 1 à 2 cm kleiner is dan de bestaande opening. Belangrijk is dat de inbouwspot de opening volledig toedekt en dat de veren krachtig genoeg zijn. Let ook op de inbouwdiepte, vooral als de ruimte boven het plafond beperkt is.

Lees verder onder de afbeeldingen

Houd rekening met lichtopbrengst en kleurtemperatuur

De lichtopbrengst wordt gemeten in lumen (lm) en geeft aan hoe helder de spot is. Voor een woonkamer is 300-400 lumen per spot vaak voldoende, terwijl werkruimtes 500-600 lumen per spot kunnen vereisen. De kleurtemperatuur (gemeten in Kelvin) bepaalt de warmte van het licht: 2700-3000K geeft warm wit licht, ideaal voor woonkamers, terwijl 4000-5000K een koeler, helderder licht geeft dat geschikt is voor werkruimtes. In het algemeen geldt dat hoe hoger de Kelvinwaarde is, hoe intenser het licht is. Lees hier onze blog over de verschillende Kelvinwaardes en hoe deze te gebruiken.

Kies tussen dimbare en niet-dimbare spots

Dimbare spots geven je meer flexibiliteit om de sfeer in een ruimte aan te passen. Ze zijn ideaal voor multifunctionele ruimtes zoals de woonkamer of eetkamer. Let wel op dat dimbare spots een compatibele dimmer vereisen. Zo zijn er heel veel varianten, gaande van 0-10V, 1-10V, fase aansnijding, fase afsnijding, TRIAC, DALi,…

Lees verder onder de afbeeldingen

Overweeg platte inbouwspots bij een beperkte inbouwruimte

Als u weinig ruimte hebt boven het plafond, zijn platte of inbouwspots met een lage inbouwdiepte een uitkomst. Deze spots hebben vaak een inbouwdiepte van slechts 3-4 cm, terwijl reguliere spots 5-10 cm nodig hebben. Ze bieden soms minder vermogen maar zijn perfect indien u maar een beperkte inbouwdiepte hebt.

3) Monteer de inbouwspots

Teken een lichtplan

Maak een schets van uw ruimte en bepaal waar u de spots wilt plaatsen. Houd rekening met de plafondhoogte: in een ruimte met een hoog plafond heb u uiteraard meer spots nodig om dezelfde lichtopbrengst te krijgen als in een ruimte met een laag plafond. Als vuistregel geldt: voor elke 4-6 m² vloeroppervlak hebt u ongeveer één inbouwspot nodig. Houd ook rekening met de openingshoek van de lichtbundel. Voor plafonds hoger dan 3 meter kunt u het beste kiezen voor inbouwspots met een smalle lichtbundel van 24° of minder. Dit zorgt ervoor dat het licht voldoende naar beneden reikt. Bij plafonds tot 3 meter hoogte is een bredere openingshoek van meer dan 24° aan te bevelen voor een aangenaam diffuus lichteffect. Wilt u specifieke objecten uitlichten, zoals kunstwerken of meubels, dan kiest u ook beter voor een smallere bundel van 24° of minder voor een gerichte verlichting.

Houd voldoende afstand tot muren en bepaal onderlinge afstand

Plaats de buitenste spots op minstens 50 cm afstand van de muren om schaduwvorming te voorkomen. De onderlinge afstand tussen spots is afhankelijk van de lichtopbrengst en plafondhoogte, maar als vuistregel kunt u aanhouden: 1 tot 2m tussen de spots. Hou echter ook rekening met de gewenste lichtintensiteit en met de aanwezigheid van extra verlichting in de ruimte.

Zorg voor een gelijkmatige verdeling

Voor een gelijkmatige verlichting is het belangrijk dat de spots op regelmatige afstanden van elkaar worden geplaatst. In een rechthoekige ruimte kunt u kiezen voor een rasterpatroon, bij een langwerpige ruimte voor een lijnpatroon. Voor accentverlichting, bijvoorbeeld boven een eettafel of kunstwerk, kunt u de spots dichter bij elkaar plaatsen.

Markeer de boorpunten

Gebruik een potlood en meetlint om de exacte posities van de spots op het plafond te markeren. Controleer of de markeringen overeenkomen met uw lichtplan en of ze op gelijke afstanden van elkaar staan. Controleer ook of er geen obstakels, zoals leidingen of balken, in de weg zitten.

4) Zaag de gaten op de juiste maat

Gebruik een cilindervormige boorkop met de juiste diameter.

Kies een gatenzaag met dezelfde zaagmaat als je inbouwspots en hou rekening met de buitendiameter van de inbouwspots. De zaagmaat mag gerust 1 à 2 cm groter zolang de inbouwspot de opening maar volledig bedekt.

Boor voorzichtig om beschadigingen te voorkomen

Plaats de punt van de gatenzaag precies in het midden van waar de opening moet komen. Forceer niet teveel, vooral niet bij gipsplaten want deze kunnen breken.

Maak de randen van het gat schoon en glad

Verwijder eventuele splinters of ruwe randen met schuurpapier. Controleer ook nog even de zaagmaat.

5) Sluit de bekabeling aan

Schakel de stroom uit en controleer de elektriciteitspunten

Schakel eerst de elektriciteit uit vooraleer te beginnen met de installatie. Zoek de aansluitpunten waarop u de spotjes wenst aan te sluiten.

Trek de bedrading door de geboorde gaten

Gebruik een flexibele draad (minimaal 1,5 mm² voor normale spots) om de bekabeling door de gaten te trekken. Als u meerdere spots installeert, kunt u kiezen voor parallelle of seriële aansluiting.

Gebruik lasklemmen om spots veilig door te lussen

Voor het doorlussen van meerdere spots gebruikt u lasklemmen (wago’s) of kroonsteentjes om de draden veilig met elkaar te verbinden.

Controleer of de bekabeling geschikt is voor de belasting

Bereken het totale wattage van alle spots samen om te controleren of uw bekabeling en groep de belasting aankunnen. Een standaard groep van 16A kan maximaal 3500 watt aan. Bij LED-spots is dit zelden een probleem (bijvoorbeeld 20 spots van 5W is amper 100W), maar het is altijd goed om te controleren.

6) Monteer de inbouwspots

Sluit de spot aan op de bekabeling

Verbind de draden van de spot met de eerder aangelegde bekabeling.  Over het algemeen moet u de bruine draad (fase) verbinden met de bruine of zwarte draad van de spot, de blauwe draad (nul) met de blauwe draad van de spot, en de geel-groene draad (aarde) met de geel-groene draad van de spot, indien van toepassing.

Plaats de spot in het gat en zet de klemveren vast

De meeste inbouwspots hebben veerklemmen aan de zijkanten. Druk deze naar binnen en schuif de spot voorzichtig in het gat. Laat de veren los zodra de spot in positie is. De veren zullen zich tegen de bovenkant van het plafond drukken en zo de spot op zijn plaats houden. Zorg ervoor dat de rand van de spot mooi aansluit op het plafondoppervlak. Sommige inbouwspots hebben ook bladveren. Dit zijn klemmen die aan de zijkant geplaatst zijn en vooral geschikt zijn voor in betonplafonds.

7) Test en werk de installatie af

Schakel de stroom weer in en test de verlichting

Nadat alle spots zijn gemonteerd, schakelt u de stroom weer in bij de meterkast. Test of alle spots correct functioneren door de lichtschakelaar aan te zetten.

Controleer of alle spots correct functioneren

Let op eventuele problemen zoals flikkeren, wat kan duiden op slechte verbindingen of incompatibiliteit met de dimmer. Controleer ook of de spots niet te warm worden na enkele minuten branden. Dit kan wijzen op onvoldoende ventilatie of een te hoog wattage voor de installatie. Mochten de spots flikkeren hebt u misschien niet de correcte dimmer gebruikt.

Pas indien nodig de hoek of lichtsterkte aan

Bij verstelbare spots kunt u nu de hoek aanpassen om het licht precies daar te richten waar u het wilt hebben. Als u dimbare spots hebt geïnstalleerd, test dan de dimmer om te controleren of het dimmen werkt.

Veelgestelde vragen (FAQ)